Nawłoć znana jest od dawna w medycynie ludowej. India­nie Odżibwejowie robili lewatywy z korzeni nawłoci. Z ziela i korzeni sporządzali wyciągi, które używali wewnętrznie jako środki pobudzające i wzmacniające. Z kolei Indianie Alabama herbatki z nawłoci stosowali do leczenia przezię­bień, zaś zewnętrznie do okładania obolałych miejsc.

Nawłoć późna
(Solidago gigantea Aiton.)

Nawłoć kanadyjska
(Solidago canadensis 1.)

Rodzina:
astrowate -Asteraceae

Nazwy ludowe i zwyczajowe:
Drzewko Matki Boskiej.

Opis
Łodyga nawłoci jest wzniesiona, osiąga od 0,3 do 2,5 m wysokości, sztywna, w dole całkowicie naga i okryta nalotem woskowym, o barwie od jasnozielonej do ciemnopurpurowej. Liście są trójnerwowe, podługowato-lancetowate albo lancetowate, o zaostrzonych końcach i brzegach ostro piłkowanych. Koszyczki kwiatowe osadzo­ne na krótkich szypułkach, zebrane są w wiechokształtne kwiatostany. Kwiaty są żółte, bardzo małe, brzeżne języczkowe, nieco dłuższe od we­wnętrznych rurkowych. Nawłoć kwitnie późno, bo w sierpniu i wrześniu. Owocem jest niełupka z puchem kielichowym, rozsiewana przez wiatr. Obydwa gatunki nieznacznie różnią się morfologią, ale mają podobne właściwości lecznicze. Nawłocie są cennym źródłem nektaru i pyłku dla pszczół. Przypuszcza się, że to m.in. pszczelarze przyczynili się do rozpropagowania tych roślin. Badania wskazują że Solidago canadensis charakteryzuje się wydaj­nością cukrową na poziomie 370 kg z 1 ha.

Występowanie
Nawłocie pochodzą z Ameryki Północnej. Zostały spro­wadzone do Europy w XVIII wieku jako rośliny ozdobne. W Polsce występują prawie na terytorium całego kraju. Najczęściej spotykane są na odłogach, wzdłuż szlaków komunikacyjnych i w dolinach rzek, w różnych warunkach siedliskowych.

Pozyskiwanie surowca
Surowcem zielarskim jest ziele nawłoci, którego zbiór pro­wadzi się w dni pogodne, po obeschnięciu rosy. Ścina się pędy w początkowym okresie kwitnienia roślin. Wybiera się górne ich części, pozostawiając najstarszą, zdrewniałą część łodygi. Do zbioru używa się ostrych noży lub nożyc. Nie zbiera się pędów roślin w pełni kwitnienia lub przekwitających, gdyż kwiaty w czasie suszenia przekwitają i z ko­szyczków wysypuje się puch. Ziele można suszyć w wa­runkach naturalnych, w przewiewnych pomieszczeniach, rozkładając cienką warstwą, aby nie zachodziła koniecz­ność przewracania go. W suszarni ogrzewanej temperatura nie powinna przekraczać 40oC. Gdy łodyżki łatwo łamią się przy zginaniu, wówczas można suszenie zakończyć, a su­rowiec zapakować do czystych, papierowych toreb. Dobrze zebrany i wysuszony surowiec posiada naturalne zabarwie­nie i charakterystyczny zapach.

Skład chemiczny
Flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny, saponina obojętna, żywice i śluzy.

Zastosowanie
Nawłoć znana jest od dawna w medycynie ludowej. India­nie Odżibwejowie robili lewatywy z korzeni nawłoci. Z ziela i korzeni sporządzali wyciągi, które używali wewnętrznie jako środki pobudzające i wzmacniające. Z kolei Indianie Alabama herbatki z nawłoci stosowali do leczenia przezię­bień, zaś zewnętrznie do okładania obolałych miejsc. Obec­nie nawłoć stosuje się w schorzeniach wątroby i pęcherzy­ka żółciowego, krwotokach z żołądka i jelit, nieżytach jelita cienkiego i żołądka oraz puchlinie brzusznej. Zaleca się też w dychawicy i astmie oskrzelowej, grypie, przeziębieniach, kaszlu i nadciśnieniu tętniczym. Do użytku zewnętrznego podaje się w stanach zapalnych pochwy i sromu, owrzodzeniach ciała i trudno gojących się ranach, owrzodzeniach żylaków, gośćcu pozastawowym, czyrakach, wyprysku skórnym i zapaleniu opryszczkowym. Poza tym ziele na­włoci można stosować do kąpieli, która działa antyseptycznie, przeciwreumatycznie, rozgrzewająco i łagodząco w przypadku stanów zapalnych skóry.

Bukiet z nawłocią, autor: Aleksandra Ciecholewska

Przepisy

Napar
2 łyżki ziela lub samych liści zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 150-200 ml. Wskazania: skąpomocz, obrzęki, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne nerek i dróg moczowych.

Nalewka
Pół szklanki ziela lub liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 5-10 ml. Wskazania: zabu­rzenia metaboliczne i trawienne.

Informacje przygotowane przez zespół pracowników URz w ramach projektu „Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR.