Historia

Lilie były uprawiane już w starożytności. Nazwa lilia pochodzi od łacińskiego słowa li (biały) i lium (kwiat). W antycznej Grecji lilie były atrybutem Hery, Afrodyty i Artemis. W Rzymie pachnące kwiaty lilii wkładano do poduszek i sporządzano z nich olejki do kąpieli. Najstarszym gatunkiem znanym w historii ludzkości jest lilia biała (Lilium candidum), nazywana lilią świętego Józefa lub lilią świętego Antoniego. Lilia biała należała do najczęstszych motywów roślinnych w kulturze minojskiej symbolizując grację i czystość.Freski z jej ornamentem zdobiły wnętrze pałacu króla Minosa na Krecie. Umieszczana wraz z kłosami zbóż w wiankach zakładanych przez panny młode symbolizowała dziewictwo i płodność. W czasach chrześcijańskich roślina stała się symbolem dziewictwa, czystości duchowej, zmartwychwstania i opatrzności bożej. W wierzeniach chrześcijańskich kwiat lilii był symbolem niewinności i stał się kwiatem sakralnym poświęconym Matce Boskiej. Lilie były często symbolem umieszczanym na herbach rycerskich i herbach miast.

Opis botaniczny

Poznanych jest 120 gatunków lilii. Rośliny te dziko rosną w wielu krajach Europy, Azji i Ameryki. W Polsce w stanie naturalnym w Sudetach i Karpatach występuje lilia złotogłów, która objęta jest ochroną ścisłą od 1946 roku. Lilie posiadają wieloletnie cebule zbudowane z mięsistych łusek barwy białej, różowej bądź bordowej. Cebule niektórych gatunków zawierają sporą ilość skrobi i są spożywane jako warzywo w Chinach, Japonii i na Tajwanie. U podstawy cebuli, z tzw. piętki, wyrastają grube, mięsiste korzenie, a nad cebulą tworzą się korzenie przybyszowe.Lilie mają łodygi, na których ułożone są skrętolegle lub okółkowo intensywnie zielone liście, u jednych małe i wąskie, u drugich bardziej okazałe.Kwiaty lilii zebrane w baldach lub grono, są zbudowane z sześciu działek okwiatu. Często pachną. Kwiaty występują we wszystkich barwach z wyjątkiem niebieskiej. Po kwitnieniu powstają owoce-trójkomorowe torebki zawierające płaskie nasiona roznoszone przez wiatr.
 

 
Klasyfikacja lilii

Liczba zarejestrowanych obecnie lilii przekracza siedem tysięcy, a co roku na rynku pojawia się średnio kolejnych sto. Liczne gatunki i odmiany lilii podzielono na 9 podstawowych grup, z których najważniejszymi są: mieszańce azjatyckie, mieszańce martagon, mieszańce candidum, mieszańce amerykańskie, mieszańce longiflorum, mieszańce trąbkowe i mieszańce orientalne. Ponadto w ostatnich latach bardzo popularne stały się lilie LA- krzyżówki lilii azjatyckich z trąbkową lilią L. longiflorum, które mają różnobarwne wielkie kwiaty. Również atrakcyjne są lilie OT (tzw.orienpet), czyli mieszańce powstałe ze skrzyżowania odmian orientalnych i trąbkowych, posiadające bardzo delikatny, subtelny zapach. Spośród odmian dostępnych na rynku kwiatów ciętych do najpopularniejszych należą:
 

• mieszańce orientalne: ‘Aqua Caroline Tense’ (biała), ‘Aqua Charming’ (różowa), ‘Aqua Commitment’ (bordowa), ‘AquaCrystal Blanca’ (biała), ‘Aqua Energetic’ (pudroworóżowa), ‘Aqua Helvetia’(biała), ‘Aqua Lingerie’ (biała), ‘Aqua Moscow’ (biała), ‘Aqua Pico’ (fuksja), ‘Aqua Premium Blond’ (biała), ‘Aqua Robina’ (wrzosowa), ‘Aqua Santander’ (biała), ‘Aqua Signum’ (biała), ‘Aqua Universe’ (biała), ‘Aqua Willeke Alberti’ (biała), ‘Sorbonne’ (różowa), ‘White Proud’ (biała), ‘Aqua Calvados’ (różowa), ‘Aqua Cassini’ (różowa), ‘Aqua Jetaime’ (białoróżowa), ‘Aqua Justina’ (różowa), ‘Pacific Ocean’ (biała), ‘Aqua Sapporo’ (biała), ‘Aqua Valentino’ (bordowa), ‘Aqua Willeke Alberti’ (białoróżowa), ‘Emani’ (różowa), ‘Mero Star’ (bordowa), ‘Tarrango’ (różowa)
• mieszańce azjatyckie: ‘Aqua Eyeliner’ (biała), ‘Aqua Tresor’ (pomarańczowa), ‘Foreigner’ (bordowa), ‘Heartstrings’ (pomarańczoworóżowa), ‘Latino Orange’ (pomarańczowobordowa), ‘Aqua Latino Salmon’ (różowa), ‘Aqua Pink Bossom (różowa), ‘Pink Blossom’ (różowa)
• mieszańce LA: ‘Bach’ (biała), ‘Brindisi’ (różowa), ‘Caesars Palace’  (pomarańczowa), ‘Honesty’ (pomarańczowa), ‘Lady Luck’  (pudroworóżowa), ‘Original Love’ (czerwona), ‘Salmon Classic’ (kremowołososiowa), ‘Spotify Yellow’ (żółta), ‘Trebiano’ (biała), ‘Yellow Diamond’ (żółta), ‘Apricot Fudge’ (pomarańczowa), ‘Menorca’ (łososiowa), ‘Nashville’ (żółta), ‘Rodin’ (żółta)
• mieszańce longiflorum:‘Watch Up’ (biała), ‘White Heaven’ (biała)
• mieszańce OT : ‘Forever’ (biała), ‘Muscat’ (różowa), ‘Fastrada’ (biała), ‘Nymph’ (żółtoczerwona), ‘Topeka’ (biała)
• odmiany o pełnych kwiatach: ‘Sweet Rosy’ (białoróżowa), ‘Magic Star’ (różowa), ‘Innocent Lady’ (biała), ‘Little Kiss’ (różowa),  ‘Distant Drum’ (różowa), ‘Blushing Girl’ (biała), ‘Spring Pink’ (różowa), ‘Lodewijk’ (biała), ‘Fata Morgana’ (żółta), ‘Annemarie’s Dream’ (biała), ‘Flore Pleno’ (pomarańczowa, mocno nakrapiana)

Zbiór kwiatostanów

Zbiór kwiatów lilii przeprowadzamy w chwili, gdy największe pąki w kwiatostanie są w pełni wyrośnięte i widoczny jest kolor charakterystyczny dla danej odmiany. Zbyt wczesne cięcie może spowodować, że kwiaty będą mniejsze i gorzej wybarwione. Nie należy ciąć kwiatów w momencie, gdy pąki zaczynają się otwierać, wówczas łatwo łamią się płatki, a pyłek z otwartych kwiatów brudzi inne pąki. Kwiaty powinny być zbierane wcześnie rano ze względu na dobry turgor płatków i liści. Po zbiorze i oczyszczeniu z liści z dolnej części pędów lilie należy włożyć do pojemników z wodą lub kondycjonerem.

Trwałość

Kwiatostany lilii po ścięciu przetrzymywane w wodzie utrzymują wartość dekoracyjną od 8 do 14 dni w zależności od gatunku i odmiany. Korzystnie działającym środkiem hamującym żółknięcie liści lilii jest preparat zawierający kwas giberelinowy (Chrysal SVB). Kondycjonowanie należy przeprowadzić w temperaturze pokojowej przez 20-24 godziny. Następnie kwiatostany umieszczamy w pojemnikach z dużą ilością wody i wstawiamy do chłodni z temperaturą 3-5°C. Po wyjęciu lilie należy ponownie przyciąć ostrym nożem pod kątem 45° i wstawić do lekko zakwaszonej wody (pH 3,5) np. kwaskiem cytrynowym. Należy pamiętać o codziennym usuwaniu pylników z pyłkiem, gdyż są one źródłem etylenu przyspieszającego przekwitanie, jak również brudzą płatki obniżając jakość kwiatów. Jeżeli zdarzy się sytuacja, że pyłek pobrudzi ubranie należy natychmiast ziarna usunąć przy pomocy taśmy klejącej, natomiast absolutnie nie wolno stosować wody, ponieważ pyłek farbuje.

Zastosowanie

Lilie doskonale nadają się do różnorodnych kompozycji w naczyniu, bukietów, wieńców pogrzebowych i floretów. Ponadto pojedyncze płatki rozwiniętych lilii można wykorzystać do przygotowania wiązanki kameliowej. Alternatywą mogą być odmiany o pełnych kwiatach, budzące coraz to większe zainteresowanie na rynku.

autor: Andżelika Byczyńska
Katedra Ogrodnictwa-Podyplomowe Studia Florystyka ZUT Szczecin

Literatura                                                                                                      

Mynett K. 1993. Lilie. 100 odmian. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa

Mynett K. 1993. Przypatrzmy się liliom. Hortrade Łódź, Skierniewice

Mynett K. 1992. Lilie. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa